Editoriaal van Knack dd. 16 november 2016
door hoofdredacteur Bert Bultinck
Het is niet moeilijk om komaf te maken met de moslimterreur, volgens de nieuwe Amerikaanse president. In de nasleep van de oorlog in de Filipijnen aan het begin van vorige eeuw liet de Amerikaanse generaal John Pershing 50 islamitische gevangenen op een rij zetten. Hij nam 50 kogels en drenkte ze in varkensbloed. Hij liet 49 moslims neerschieten. Eentje liet hij vrij, zodat die kon vertellen wat er gebeurd was. ‘En gedurende 25 jaar daarna was er geen probleem meer’, vertelde Donald Trump afgelopen februari op een rally in North Carolina. Achteraf bleek het verhaal niet te kloppen, maar dat deed er niet toe. Te vrezen valt dat de Trump-supporters, die routineus ‘Build a wall – kill them all!’ roepen, de factcheckers in de gespecialiseerde media niet hebben geconsulteerd.
Nu, negen maanden later, is Trump de nieuwe president van Amerika en slaat hij hier en daar een heel andere, bijna warm-menselijke toon aan. Sommigen halen opgelucht adem, als een gemartelde die vijf minuten niet geslagen wordt: het zal allemaal wel meevallen. Washington zal de gek wel kalmeren, het systeem zal het monster inkapselen. Dat is dom en gevaarlijk: dit is geen tijd voor opluchting. Dit is een tijd voor alarm. Trump vergiftigt het debat, Trump vergiftigt de samenleving. Met weerzinwekkende maar eenvoudige voorstellen. Met het zwartmaken van een welgemikte vijand in plaats van het zoeken naar oplossingen. Met geweld in plaats van waardigheid. Wie vandaag blij is dat Trump – misschien – bepaalde onderdelen van Obamacare niet zal schrappen, die is blij met een dooie mus. De verkiezing van Donald Trump is een crisis van de democratie. Een nederlaag voor de beschaving.
Sinds het harde ontwaken vorige week woensdag wentelt de spraakmakende linkerzijde zich, zoals gewoonlijk na verlies, in narcistisch masochisme. ‘We hebben niet genoeg naar de gewone man geluisterd’, ‘we moeten uit onze luchtbel stappen’, ‘het is de schuld van de media’. Zelfs wanneer linkse intellectuelen knock-out op het canvas liggen, denken ze nog dat de hele wereld rond hun navel draait. Natuurlijk is het een goed idee om, bijvoorbeeld, met Vlaams Belang-stemmers te praten, zoals het voor Vlaams Belang-stemmers een goed idee is om met hun moslimbuur te praten. Of om ons kiesstelsel en de rest van de democratische alaambak te vernieuwen. Maar uiteindelijk zal het er in de Verenigde Staten toch om gaan de macht terug te pakken van een woeste narcist met een losgeslagen libido. Het heeft de Amerikanen behaagd om zo’n creatuur naast de nucleaire knop te zetten. Dan zal een beetje buurtwerking niet volstaan.
Eens te meer heeft de Duitse bondskanselier Angela Merkel de juiste weg gewezen. Ze feliciteerde Trump waardig met zijn overwinning, maar zei ook dat ze graag met hem wil samenwerken op basis van een aantal kernwaarden: vrijheid, maar ook wat daaraan voorafgaat, zoals respect voor het recht en de menselijke waardigheid. En om het af te maken, specificeerde ze nog eens wie er onder het begrip ‘mens’ valt: voor haar geldt dat respect ‘ongeacht herkomst, huidskleur, geloof, geslacht, seksuele oriëntatie of politieke opvattingen’. Het is tijd om te zeggen waar we voor staan en daaraan vast te houden.
Ogen open en moedig voorwaarts: dat is wat ons te doen staat. Met open blik proberen te begrijpen wat er is gebeurd en hoe dat een gevolg is van wat al veel langer onder de waterlijn gebeurde. Die openheid is niet eenvoudig: luisterbereidheid en morele verontwaardiging gaan moeilijk samen. Maar het kan, en het zal moeten, als we een zicht willen krijgen op hoe we verder kunnen. Ondertussen verdient het de aanbeveling om de energie spaarzaam te gebruiken. Wie drie dagen na de verkiezing van Trump in lichterlaaie staat vanwege Zwarte Piet, heeft zijn prioriteiten niet op orde. Democraten in Amerika en Vlaanderen beginnen aan de strijd met een handicap: zij moeten het spel volgens de democratische regels spelen, want de inzet is juist het behoud van die regels. Trump kan tegenstanders in hun ballen stampen, terwijl zijzelf binnen de grenzen van hun eigen principes moeten blijven. Maar we moeten wel terugvechten, zo hard mogelijk. Als we echt geloven in onze waarden, dan zullen ze ons ook vleugels geven. Als er geen plaats is voor zelfgenoegzaamheid, dan ook niet voor defaitisme.