Als er zoiets bestaat als de beroemdste Israëliër of zelfs de beroemdste Jood ter wereld, dan is het naar alle waarschijnlijkheid de actrice Gal Gadot.

Inderdaad, wanneer een film als Wonder Woman een hit is van de VS naar China en weer terug, kan het nauwelijks anders zijn. Je kunt je voorstellen dat de film duizenden, misschien wel miljoenen fans heeft die nog nooit van, laten we zeggen, Benjamin Netanyahu hebben gehoord.

Een prominente wereldleider zijn is één ding – een blockbuster-filmster zijn is iets heel anders. Over het algemeen zijn Israëli’s en joden redelijk trots op het succes van Gadot, vooral omdat ze wordt gezien als een uitstekende, zij het informele, culturele ambassadeur van de Joodse staat.

En Gadot speelt, in tegenstelling tot eerdere Israëlische internationale sterren, rollen die meer in overeenstemming zijn met het sabra-archetype van Israël – de zionistische ‘nieuwe Jood’ bevrijd van de diaspora: mooi, glimlachend, atletisch, licht exotisch en met een vleugje branie.

Ze voelt, met andere woorden, zowel echt Israëlisch als heel erg het beeld dat Israëliërs aan de wereld zouden willen presenteren. Maar bovenal is Gadot niet verontschuldigend, volledig open over haar Israëlische en Joodse identiteit, zonder de ineenkrimpende eerbied die andere Joodse beroemdheden vaak tonen aan een potentieel vijandig publiek.

Maar er is iets anders dat Gadot doet, misschien onvrijwillig, dat minder tastbaar is en minder verbonden is met Israël per se: door simpelweg te zijn wie ze is met de beroemdheid die ze leuk vindt, herschept Gadot het culturele beeld van joodse vrouwen in de niet-joodse wereld.

In de afgelopen eeuw hebben niet-joodse culturele producten – en, helaas, nogal wat joodse – de neiging om joodse vrouwen af ​​te beelden volgens een vrij klein aantal denigrerende stereotypen: de lelijke maar gemakshalve promiscue slet; de materialistische, veeleisende en seksueel verwaarloosde JAP; en natuurlijk de naar adem happende en verstikkende Joodse moeder. Geen van deze zijn bijzonder aantrekkelijke stereotypen, en dat was ook niet de bedoeling.

Desalniettemin waren ze en zijn ze in veel opzichten nog steeds immens populair, vooral in Amerikaanse culturele producten, waar ze meestal het mikpunt zijn van misplaatste grappen en er vatbaar voor zijn. Opgemerkt moet worden dat dit in feite een relatief nieuwe ontwikkeling is.

Voor het grootste deel van de geschiedenis van de diaspora, zoals in Shakespeares Koopman van Venetië en de negentiende-eeuwse Europese literatuur, werd de ‘jodin’ in feite gezien als een exotisch, zeer geseksualiseerd en begeerlijk object: de mooie, ondoorgrondelijke vrouw van het Oosten die de niet -Joodse man probeerde te vangen en te veroveren.

Dit was natuurlijk op zijn eigen manier een al even denigrerend stereotype, maar het wijst er wel op dat het beeld van de joodse vrouw in niet-joodse ogen altijd plooibaar is geweest en onderhevig aan snelle veranderingen. Wat Gadot – of in ieder geval het beeld van Gadot – tot stand brengt, is echter iets heel nieuws: ze herschept het beeld van de joodse vrouw via Israëlische middelen.

Dat wil zeggen, het beeld wordt eindelijk opnieuw gemaakt door Joden. Hoewel het nog steeds overblijfselen heeft van de oude stereotypen, vooral van het exotische oriëntaalse, vindt het toch bijna geheel op Gadot’s eigen voorwaarden plaats. Dat wil zeggen, op Joodse voorwaarden, en dit is iets dat, interessant genoeg, de niet-Joodse wereld eindelijk bereid lijkt te accepteren.

Je kunt dit zien aan het feit dat Gadot cast als Wonder Woman. Hoewel stripboekfilms natuurlijk geen diepgaande kunst zijn, spreken ze wel tot het collectieve onbewuste van een bepaalde cultuur. Wonder Woman is al decennia een feministisch icoon over de hele wereld; Een belichaming van de ideeën van vrouwelijke kracht, intelligentie, schoonheid en macht.

En de film zelf was ook baanbrekend, niet alleen omdat het de eerste door vrouwen geleide superheldenkaskraker was. Belangrijker was het unieke karakter van het verhaal dat het vertelde – de meeste ‘oorsprongsverhalen’ van superhelden gaan over het volwassen worden van een jonge jongen, een klassiek universeel archetype. Wonder Woman ging over het volwassen worden van een jong meisje en introduceerde een nieuw universeel archetype in de reguliere popbioscoop.

Dat de niet-joodse wereld heeft bewezen bereid te zijn een joodse actrice in een dergelijke rol niet alleen te accepteren, maar ook enthousiast te omarmen, is in historisch verband vrij opmerkelijk. Het is waar dat Gadot in sommige opzichten Israëlisch moest zijn om dit te bereiken.

Het relatief ongebruikelijke beleid van Israël om vrouwen voor het leger te werven heeft lange tijd een ondergrondse fetisj gecreëerd voor zaken als ‘de meisjes van de IDF’ – dat wil zeggen, krachtige en machtige vrouwen die zich staande kunnen houden onder mannen – en het was waarschijnlijk dat een niet-Israëlische Jood in zo’n rol een stap te ver zou zijn geweest voor een altijd voorzichtig Hollywood.

Maar door de wereld een nieuw beeld te geven van hoe een Joodse vrouw gezien kan en moet worden, kan Gadots succes een stap zijn om dit te veranderen. Joodse meisjes over de hele wereld kunnen naar Wonder Woman kijken en zichzelf zien op een manier die ze niet kunnen met andere vrouwelijke heldinnen, en misschien zullen ook zij erop gaan staan ​​een einde te maken aan verderfelijke stereotypen die al veel te lang bestaan.

Gal Gadot in ‘Wonder Woman 1984’