Prof. Klener over het merkwaardige overlevingskarakter van het Joodse volk:

Maar het Jodendom is niet zo bijzonder omdat het op een langdurig bestaan (drie millennia) kan terugzien – een bestaan, gekarakteriseerd door het besef van een eigenheid die diep in eigen verleden wortelt en naar een gemeenschappelijk (messiaanse) toekomst uitziet, of door die bijzondere godsdienst en dat opvallende culturele erfgoed. Het is ook een bijzondere groep gelet op de omstandigheden waaronder het ondanks alles, tegen weer en wind in, kon voortbestaan. Vanaf de vroegste geschiedenis stond het jodendom en zijn mensen in nauw contact met andere volkeren en moest het in wereldheersers en culturele stromingen zijn meerdere erkennen (…) Maar toch behield het zijn eigen identiteit. Al sloten de joden zich geenszins af voor de invloed van al deze culturen – in hun godsdienst, hun taal, hun sociale ontwikkeling vinden we belangrijke elementen uit die beschaving terug – de identiteit van de joodse mens bleef in wezen onaangetast.