Op veel plaatsen in de hele wereld waren de Joden zelf – en zijn zij nog steeds – na generaties berusting in het antisemitisme in hun midden gewend aan een wat mindere status. Tijdens opdrachten in het buitenland heb ik talrijke personen gezien met hetzelfde soort angst dat mijn ouders voor de oorlog in Polen hadden gekend, wat zo ver ging dat zij zelfs nauwelijks Jiddisch of Hebreeuws durfden te spreken. Dat de operatie om Eichmann op te pakken die mensen misschien wat meer moed en zelfrespect heeft gegeven, blijft een bron van enorme trots.
Maar terwijl ik vroeger met alleen maar een gevoel van trots van zo’n missie was teruggekeerd, had ik nu verwarrende, ingewikkelde lessen geleerd. De allereerste daarvan was dat zelfvertrouwen op grond van kracht alleen buitengewoon gevaarlijk is, dat je als je macht bezit zonder een duidelijk stel overheersende idealen, altijd het risico loopt te worden wat je beweert te verfoeien.
Dat inzicht is sindsdien mijn persoonlijke en politieke kijk op de dingen blijven beïnvloeden. Karakter is bovenal een zaak van waakzaamheid. In kleine dingen worden wij allemaal voortdurend op de proef gesteld en wij verdienen het beoordeeld te worden naar hoe wij reageerden.
Als ik later in de loop van een gewone dag – in een kantoor, in een winkel, in een restaurant – naar iemand zat te kijken, kwam vaak ineens de gedachte in mij op: die kerel is een Eichmann in het klein, hij geniet van hetzelfde gevoel van macht over anderen.