Plaatje hierboven: Goede Vrijdag in Pruchnik, Polen, 19 april 2019. Locaal middeleeuws antisemitisch volksvermaak: ‘Sla de Jood!‘ Dorpelingen ranselen een pop voorstellend ‘Judas’ compleet met uitgerekte rode haakneus, zijlokken (pejes), een grote zwarte ‘Jodenhoed’ met brede rand en de woorden ‘Verrader’ en ‘Judas 2019’ gekrabbeld in zwarte inkt op zijn vervormde, met stro gevulde lichaam [beeldbron: The Times]

Toen ik meer dan een decennium geleden voor de Anti-Defamation League werkte, waren de betrekkingen tussen de Poolse regering en de Joodse gemeenschap wereldwijd onvergelijkelijk beter dan nu. Maar zelfs dan waren er gelegenheden dat het antisemitisme, dat al eeuwenlang zo’n vast onderdeel is van het religieuze en politieke leven in Polen, wanneer het de kans krijgt, zich weer laat gevoelen.

Op een middag maakte ik aantekeningen van een ontmoeting tussen een Poolse regeringsdelegatie en hoge ADL-functionarissen onder leiding van de toenmalige nationale directeur, Abraham Foxman. Zoals ik het me herinner, was de sfeer vriendelijk en aangenaam, en de discussie was zoals gewoonlijk erg levendig.

Toen we bijna klaar waren, vroeg Foxman zijn gasten of ze het niet erg zouden vinden om even te wachten. Hij ging zijn kantoor binnen en keerde prompt terug met zijn armen vol met houten beeldjes die hij vervolgens op tafel uitlegde in de vergaderzaal.

Alle houten beelden waren afbeeldingen van een stereotiepe orthodoxe jood, met de verplichte zijkrullen, een overdreven lange neus, een tevreden glimlach en een stapel glimmende munten voor zich. En al deze figuren, direct verkrijgbaar in souvenirwinkels in het hele land, waren door Foxman zelf gekocht tijdens zijn vele reizen naar Polen.

Reguliere souvenirswinkel in Polen anno 2019
Traditionele voorstelling van een Jood met zakken vol geld, vrij te koop

Het confronteren van een Poolse delegatie met die harde bewijs van antisemitisme aan zijn eigen voordeur was geen gemakkelijke aanblik. De meesten van hen worstelden om een ​​reactie toen Foxman de anti-Joodse voorstelling van de beelden voor hen uitlegde. Een van hen  ergerde zich wat en zei: “Mijnheer Foxman, ik denk dat u het niet begrijpt. Dit is bedoeld als een compliment uit bewondering dat Joden slimme mensen zijn.“

Maar Foxman liet zich niet doen. “U rationaliseert wat niet kan gerationaliseerd worden,” antwoordde hij. Wat in deze generatie een achterlijk compliment zou kunnen zijn, was een bevel tot genocide in de vorige. In laatste instantie is de koppeling van Joden aan vermeende welvaart en rijkdom misschien wel de meest dodelijke van alle antisemitische optieken die er zijn, en zelfs wanneer als je een jood op karikaturale wijze verfraait terwijl hij met een glimlach munten telt, blijft de boodschap dezelfde.

Daarentegen, de gigantische beeltenis van Judas (plaatje rechts) die ceremonieel werd verbrand in de landelijke Poolse stad Pruchnik, Galicië, op 19 april ’19 op de christen Goede Vrijdag, glimlachte niet.

In Pruchnik, een stadje van zowat 3500 inwoners, woonden in 1888 nog 188 Joden maar sinds de Holocaust voorbij kwam, is er vandaag geen enkele meer over… alleen de Jodenhaat heeft het allemaal overleefd.

In feite zou iedereen die de foto’s van dit ellendige achterlijke evenement zag, het niet gemoedelijk vinden, met zijn haakneus, zijn zijlokken, zijn zwarte hoed met brede rand en de woorden ‘verrader’ en ‘Judas 2019’. gekrabbeld in zwarte inkt over zijn misvormde, met stro gevulde lichaam (zie videobeelden onderaan).

Echt lelijk werd het wanneer de vernietiging van dit object begon. Geleid door volwassenen, sleepte een groep kinderen, die niet ouder dan negen of tien jaar konden zijn en zelfs nog jongeren erbij, de beeltenis door de geplaveide straten van de stad. Onderweg schopten ze op het hoofd en sloegen de pop met stokken. Toen demonstreerden sommige volwassenen hoe het écht moest, met zweterige rode gezichten sloegen ze erop in net alsof ze een echte Jood onder hun laarzen hadden.

Vlak voordat de strooien pop in brand werd gestoken en van een brug de rivier in werd gegooid, straften de kinderen de Jodenpop nog een keer met hun stokken. Zoals bekend, beweert de christelijke bijbel dat Judas Jezus aan de Romeinse autoriteiten heeft verraden voor 30 zilverstukken. Dienovereenkomstig hebben de kinderen 30 keer aan de beeltenis geslagen.

Een lokale journalist die aanwezig was voor het schouwspel berichtte dat toen de kinderen de Joodse karikatuur op de grond voor hen sloegen, een volwassen stem hen aanspoorde om “hem nog vijf extra slagen te geven voor het feit dat zij” [de Joden dus] “compensatie van ons willen hebben.“

Net zoals het geval is met de Joodse houten beeldjes van Sjmaltzy die in Warschau en Krakau worden verkocht, heeft de beeltenis van Judas in Pruchnik de antisemitische canard over Joden en geld ingekapseld. Die canard in het bijzonder gaf het antisemitisme zijn moorddadige karakter in de periode vóór de Tweede Wereldoorlog in Polen – om kristalhelder te zijn, een tijd voordat de Duitsers binnenvielen, toen de antisemitische rellen wijdverbreid waren.

In 1931 publiceerde Roman Rybarski, een bekende econoom en ultra-nationalistische politicus, een wijdverspreid artikel waarin de Joden de schuld kregen van de verwoestende economische crisis in Polen. “De Poolse publieke opinie keert zich tegen de Joden, en het zal uitsluitend het resultaat zijn van hun eigen politiek“, schreef hij.

Het sentiment dat ten grondslag ligt aan die goedgevormde zin is precies hetzelfde als de ‘verrader’ -scrawl op het Judas-beeld bijna 90 jaar later; geld is de echte godheid van de Joden, en de Joden zullen alles en iedereen – zelfs de ‘zoon’ van God – opofferen zoals de rode draad hierin hen opdraagt ​​dit te doen. Dus wanneer de kippen thuis komen om geroosterd te worden, is dat lot enkel hun eigen schuld.

Deze manier van denken over de Joden als een zelf-geïnteresseerd collectief wiens aspiraties tegengesteld zijn aan die van de grotere natie is al zo oud als het antisemitisme zelf. Decennia van Holocausteducatie, antisemitisme-bewustmakingstraining en emotionele mea culpa’s van geestelijken en politici hebben het niet kunnen uitvegen.

Anders dan in de vorige twee eeuwen, werd het verbranden van een antisemitische beeltenis niet gevolgd door een antisemitische pogrom omdat de Joden die ooit in dat deel van Polen leefden, vandaag niet meer bestaan; ze kwamen allemaal om tijdens de nazi-bezetting. Herinneringen aan hun aanwezigheid zijn vervaagd en toch blijft de haat die hun dagelijks leven vernietigde net zo vers als de ochtenddauw.

Video: Judas effigy controversy: Polish town slammed over ‘atrocious revival of medieval anti-Semitism’

Bronnen: