Boerkini: ‘Om het niet over een specifiek probleem te moeten hebben, wordt het debat oeverloos uitgebreid’  – uit Knack digitaal dd. 1 september 2016.

‘De ludieke acties tegen het boerkiniverbod zijn relativerende excuses om toch maar de waarheid niet te moeten zien’, schrijft Luckas Vander Taelen. ‘Een groot deel van de islam blijft het moeilijk hebben met elke lichamelijke beleving, en zeker met assertieve vrouwelijkheid.’

Voor alle duidelijkheid: ik geloof niet dat een boerkiniverbod enig nut heeft. Het lijkt mij vooral contraproductief. De dwaze acties van de Franse politie in Nice tegen Moslima’s in onaangepaste strandkledij bewijzen dat: ze zijn het gedroomde alibi voor wie het niet wil hebben over de betekenis en impact van religieus-correcte badpakken.

Deze zomer zag ik op vakantie heel wat vrouwen in boerka. Weliswaar ver van hier, maar ik zou blijk geven van een verderfelijke vorm van eurocentrisme als ik het er daarom niet zou over hebben. Ik zag ze eerst op de luchthaven van Abu Dhabi, waar ze net als ik op een aansluitende vlucht aan het wachten waren. De vrouwen in burka, het zwarte kledingstuk dat op de ogen na het hele lichaam verhult, werden steeds een meter of zo voorafgegaan door de mannelijke leden van de familie.

Die waren zonder uitzondering gekleed als een doorsnee Amerikaanse familie op vakantie : schreeuwerige T-shirt, halflange gekleurde bermuda, dure baskets. Toen ik nadien in Sri Lanka was, ontmoette ik vaak dit soort gender-gescheiden toeristische stoetjes. Mannen fier voorop; vrouwen bescheiden erachter. Hun kleding was voorspelbaar : de mannen opvallend en heterogeen; de vrouwen voorspelbaar zwart.

Bestaat er een betere illustratie van hoe zeer het de mannen zijn die bepalen wat zij wel en de vrouwen niet mogen dragen ? Laat daar toch geen discussie over bestaan: alleen wie van heel slechte wil is, zal hier iets anders in zien als een hoogst vrouwonvriendelijke cultuur. Laat de naïeve verdedigers van deze vestimentaire apartheid beseffen dat geen van die vrouwen op een dag zal beslissen om haar boerka in de kleerkast te laten en zich net als de rest van de familie in een yankee te vermommen. Het zou meteen haar sociale dood zijn.

Dat besef is zo groot en wordt er bij de meisjes van jongs af ingehamerd, dat geen vrouw in boerka zal durven zeggen dat er voor haar wordt beslist. Door mannen. Dat fundamenteel gegeven lijken de verdedigers van de boerkini niet te willen zien. Een paar verlichte denkers meldden dat ook bij ons vrouwen een eeuw geleden slechts in alles verhullende kledij mochten zwemmen. Ze vergaten er dan wel bij te zeggen dat dit evengoed voor mannen gold. Dat is de essentie waarom we de boerkini niet mogen bagatelliseren: van islamitische mannen wordt niet verwacht dat ze de schoonheid van hun lichaam verhullen, van vrouwen wel. Daarom kan de burkini nooit als bevrijdend voor een moslima gezien worden.

Radicaliserende moraal

Wie er ook maar één goed woord voor over heeft, stapt mee in de misogyne logica, die op geen enkel ander vlak door feministen aanvaard zou worden. Uiteraard is de boerkini een nieuwe uiting van een steeds meer radicaliserende moraal, ingegeven door religieuze voorschriften. Het is jammer dat het debat zich beperkt tot voor-of-tegen en dat men er de ruimere context niet bijneemt. Dan zou men zien hoezeer de islam verkrampt is onder invloed van doctrinairen en fanatici. Toen Marokkaanse vrouwen hier in België aankwamen in de jaren zestig, droeg haast geen van hen een hoofddoek. Nu wordt die aan steeds jongere meisjes opgedrongen.

Vreemde bochten om boerkini te verdedigen

Opiniemakers wrongen zich in vreemde bochten om de burkini te verdedigen. Een burkini is net een surfpak, zei er één en, met een guitige knipoog, behoorlijk sexy bovendien. Dat deed me denken aan aangebrande grapjes die rond de communietafel in het bijzijn van de nonkel pastoor gemaakt werden. Een stropdas is even erg als een burkini, schreef een ander, die is voor mannen even verdrukkend. De Groene jongeren probeerden de discussie te karikaturiseren door een verbod te eisen op witte kousen in sandalen. Het zal best grappig zijn, maar het is volledig naast de kwestie.

Net zoals wanneer je nu weer hoort dat de westerse strandmode opgelegd wordt aan de vrouw. Daar mag best een pittig debat over gevoerd worden, maar laten we bij de les blijven en het eerst hebben over de betekenis van de burkini hebben. Die is van oorsprong religieus en daarover gaat het. Zoals je niet over de aberraties van de vleesindustrie moet beginnen om het toch maar niet te moeten hebben over de wreedheid van het onverdoofd slachten.

“De vis verdrinken” heet zo een strategie : om het niet over een specifiek probleem te moeten hebben, breid je het debat oeverloos uit. Zoals actievoerders die met een lampenkap op het hoofd protesteerden tegen het hoofdoekenverbod in een Antwerpse school. Het zijn allemaal relativerende excuses om toch maar de waarheid niet te moeten zien: dat een groot deel van de islam het moeilijk blijft hebben met elke lichamelijke beleving en zeker met assertieve vrouwelijkheid.

Dat moeten we zeggen en blijven zeggen. Opdat we toch geen bondgenoten zouden worden van islamitische vrouwenhaters. En jonge islamitische vrouwen het signaal krijgen dat zij de enige baas zijn van hun eigen lichaam en niet hoeven te luisteren naar wat mannen hen opleggen. In de jaren zeventig vochten de Dolle Mina’s tegen de conservatieve, religieuze stroom in, voor de emancipatie van de westerse vrouw. Ik hoop dat hun lichtend voorbeeld gevolgd wordt door een generatie van Dolle Moslima’s…