Wel had ik een heel diepe gevoelsmatige band met de zionistische socialisten van het eerste uur: bij hen liggen vanouds mijn intellectuele en gevoelsmatige wortels. Zij hadden het veel meer door dan de marxistische en de andere socialisten in Europa. Het zeventig jaar durende geruzie met de Arabieren heeft heel wat scheefgetrokken en binnen de realiteit van dat voortdurende conflict was het onmogelijk de droom van die oude zionisten te verwezenlijken. Toch was hun inschatting van de menselijke natuur erg realistisch, niet wat je noemt optimistisch. In tegenstelling tot de Europese socialisten gingen ze er niet van uit dat iedereen prompt een beter mens wordt als zijn sociale omstandigheden veranderen en dat hebzucht, ambitie of egoïsme dan op slag verdwijnen. Aan de andere kant lieten ze zich ook nooit verleiden tot zulke marxistische simplificaties als dat we de mensen maar met geweld de ogen hoeven te openen en dan zouden ze het licht wel zien. Zij geloofden dat de mensen niet eender geschapen zijn maar wel het eendere recht hebben verschillend te zijn. Ook geloofden ze dat het heel belangrijk was om de samenleving op te bouwen uit kleine cellen op basis van vrijwilligheid, een soort uitgebreide familie waarin het menselijk handelen zich zou afspelen binnen de parameter van schaamte en trots en niet die van prestatie en materiële beloning. Als je weet voor wie je werkt, voor je vrienden, voor je directe sociale omgeving, dan schaam je je om op hun zak te teren en ben je trots als je iets bij kunt dragen. Vandaar dat zij dachten dat schaamte en trots in het sociale verkeer weleens belangrijker konden zijn dan materiële beloning. En toch waren het beslist geen asceten. Ze hebben nooit gevonden dat iedereen even arm moest zijn. Waarom niet iedereen even rijk? Ze hebben nooit gevonden dat het socialisme van bovenaf, van overheidswege moest worden opgelegd. In zekere zin waren het anarchisten. Ik zou hen – althans een aantal van de grondleggers van het zionistisch socialisme – semi-religieuze sociale anarchisten willen noemen.

Een reactie achterlaten