Uit Knack van 20 april 2016 – column van Darya SAFAI

Een maand na de aanslagen in Brussel is het tijd om lessen te trekken, en te handelen, vindt de Belgisch-Iraanse mensenrechtenactiviste Darya SAFAI. ‘Ontheilig de islam, verbied het islamisme, hervorm het godsdienstonderwijs, leg de integratielat hoger en veroordeel onvoorwaardelijk iedere vorm van discriminatie van vrouwen. En dat zijn nog maar de eerste stappen.’

Nu we samen langzaam recht krabbelen van de verschrikkingen die ons land op 22 maart getroffen hebben, moeten we ook durven vooruitkijken. Niet bang zijn, onze manier van leven niet in vraag stellen, geen haat toelaten in ons hart maar wel de waarheid onder ogen zien, en daar gepast op reageren.

We moeten het islamisme bij de wortel aanpakken, in binnen- en buitenland. Extreem islamisme is geen godsdienst maar een gevaarlijke ideologie zoals het nazisme en het stalinisme, een denktank van terreur. Alle democratische krachten moeten zich verenigen om die te bestrijden. Er is geen enkele reden om dat monster niet te benoemen uit vrees voor racisme of polarisering. Wie bang is voor kritiek op het islamisme, moet beseffen dat hij of zij elke moslim beschouwt als een potentiële islamist, en sluit zich zo impliciet aan bij het gedachtegoed van extreemrechts. De kloof met de moslims wordt er alleen maar groter door.

Een islamist gelooft dat moslims superieur zijn aan niet-moslims, en mannen aan vrouwen. Hij of zij erkent enkel de sharia als wetgeving, is tegen de vrije meningsuiting en verspreidt haatboodschappen. Dat zijn geen moeilijke kenmerken om iemand te identificeren. Ze gaan ook in tegen de wetten van de democratie en de universele rechten van de mens. Waarop wachten we nog?

Islamofobie, de angst voor wat mensen wordt aangedaan in naam van de islam, is op zich geen onbegrijpelijke reactie. Hoe zou een Yezidi geen fobie krijgen van de islam als zijn dochters van elf en zeven door IS worden verkocht als seksslavin? Maar islamofobie mag nooit moslimfobie worden. Daarmee speel je de islamisten alleen maar in de kaart en maak je het hen nog makkelijker om hier jongeren te ronselen. De meeste moslims zijn tegen de terreur en het islamisme, en zijn er vaak zelf het slachtoffer van, hier en in het buitenland.

Uiteraard moeten we het islamisme ook bestrijden aan de bron. De Syrische en Iraakse kweekvijvers voor terreur droogleggen en de seculiere krachten in de regio versterken. Zoals eind jaren 80 de Sovjet-Unie is ingestort, zo zal ook het islamisme aan kracht verliezen en niet langer in staat zijn om de moordende geweldspiraal aan de gang te houden.

Het monster van het islamisme is geboren in Iran, mijn geboorteland. De ideeën van de revolutie worden geëxporteerd naar andere landen, nu ook naar IS. Islamitische Staat, Islamitische Republiek: wat is het verschil? Fundamentalistische moslims beschouwen het trouwens als hun plicht om over de hele wereld nieuwe islamitische staten op te bouwen. De Jihad, een heilig bevel van God, rechtvaardigt hun strijd.

Door de globalisering en de vluchtelingencrisis kent die islamitische revolutie letterlijk geen grenzen meer, en ook niet de problemen die ermee gepaard gaan. Het zijn niet alleen milieuproblemen, besmettelijke ziektes of economische crisissen die de grenzen oversteken, ook het islamisme vormt een bedreiging voor onze maatschappij. De Iraanse president is er recent in geslaagd om kunstwerken te laten bedekken in Italië, een lunch met wijn te laten schrappen in Frankrijk, een bezoek aan Oostenrijk af te zeggen omdat hij geen garantie kreeg op een demonstratieverbod en de stewardessen van Air France een broek en hoofddoek aan te meten. Het zijn stuk voor stuk toegevingen aan een ideologie die we hier met alle middelen moeten buitenhouden.

We mogen ons geen schuldgevoel laten aanpraten. Wie racisme en economische uitsluiting noemt als mogelijke oorzaken van radicalisering moet weten dat iedereen verantwoordelijk is voor haar of zijn eigen keuzes. Dit land geeft mensen van alle nationaliteiten en bevolkingsgroepen genoeg kansen en mogelijkheden om een zinvol leven op te bouwen. Je krijgt zelfs geld als je niet werkt. Racisme is een feit, iets waar we ons met alle middelen moeten tegen verzetten, maar kan nooit barbaarse terreur rechtvaardigen. De frustratiecocktail wordt pas dodelijk als er een stevige scheut islamisme aan toegevoegd wordt.

Ontheilig de godsdienst. Het is niet aanvaardbaar dat kinderen godsdienst wordt bijgebracht op een niet-wetenschappelijke, vooringenomen basis, zeker als die in strijd is met de universele rechten van de mensen. Godsdienstles moet volledig onpartijdig zijn. Ook de fouten en wandaden van bepaalde tradities moeten aan bod komen, zeker van het islamisme, de meest urgente bedreiging voor onze manier van leven. Onze kinderen, àlle kinderen van alle nationaliteiten en gemeenschappen, moeten we kritisch leren nadenken over religie, ook over het lelijke gezicht van extreem islamisme. Ze moeten lezingen kunnen bijwonen over godsdienst zoals er nu al lezingen zijn over oorlog en racisme. Ze moeten beseffen dat religie niet allesbepalend is voor hun identiteit, zeker niet in het openbare leven.

Om dezelfde reden moeten we de kloof overbruggen tussen de gesloten, traditionele omgeving waarin sommige kinderen opgroeien en de moderne, westerse maatschappij. Moeders empoweren om hun nageslacht op te voeden tot sterke, ruimdenkende en verdraagzame volwassenen die bestand zijn tegen de leugens van valse profeten, haatzaaiers en moordenaars. Kinderen leren waarderen waarom hun ouders en grootouders naar hier zijn gekomen. De nadruk leggen op de positieve verwezenlijkingen van onze maatschappij, en daar een eigen identiteit aan ontlenen.

We mogen geen enkel kind discrimineren, niet op basis van religie, niet op basis van ras. Niet-religieuze kinderen mogen weten dat een subjectieve geloofsbeleving perfect mogelijk is, en maatschappelijk aanvaard wordt. Maar ze moeten ook beseffen dat kledingvoorschriften, halal slachten of collectief bidden op straat niets te maken hebben met de vrijheid van religie of het behoud van tradities. Het is sociaal gedrag, of asociaal zo u wil, onder het mom van geloof. We hoeven niet alles te aanvaarden omdat iemand zegt “Zo wil mijn godsdienst het.”

Integratie is geen keuze. Leven in België betekent niet alleen gebruik maken van je rechten en vrijheden. Als burger, nieuwkomer, vluchteling, migrant of hier geboren, heb je ook de plicht om dit land sterker te maken en te verdedigen, om loyaal te zijn en onze waarden te helpen handhaven. Om kortom enige vaderlandsliefde te ontwikkelen, en verbondenheid te creëren met de gemeenschap d
ie je zoveel kansen geeft.

In alle omstandigheden de onderdrukking en discriminatie van vrouwen veroordelen. Cultuurrelativisme (‘Dat hoort er nu eenmaal bij in die cultuur’) sluit de ogen voor de schending van de mensenrechten, in het bijzonder van de vrouwen.

De discriminatie en onderdrukking van vrouwen zijn even lelijk en verwerpelijk als racisme. Als we komaf willen maken met discriminerende, theocratische maatschappijmodellen zoals die nu – in navolging van Iran – opgang maken in het Midden-Oosten, moeten we in de eerste plaats werk maken van gelijke rechten voor mannen en vrouwen. Genderdiscriminatie is namelijk één van de hoekstenen van het islamisme, en bovendien een belangrijk exportproduct. Ook in onze vrije, geëmancipeerde samenleving worden vrouwen nog onderdrukt en gediscrimineerd, in naam van een religieuze ideologie die met hetzelfde gemak luchthavens en metrotreinen laat opblazen.

Dit is niet alleen de strijd van vrouwen met een moslimachtergrond wereldwijd maar van alle democratische krachten die discriminatie van welke vorm dan ook verwerpen, en de voedingsbodem willen wegnemen van de terreur die onze landen recent geteisterd heeft.