Liefde en dood in Auschwitz: Mala Zimetbaum en Edek Galinski

Mala Zimetbaum wordt geboren in Polen maar belandt als tienjarige in Antwerpen-Borgerhout. Daar wordt ze op 17 september 1942 opgepakt en gedeporteerd naar het concentratiekamp van Auschwitz-Birkenau.

Ze werkt er als vertaalster en koerier tussen het mannen- en het vrouwenkamp, en slaagt erin om documenten en andere dingen heen en weer te smokkelen, en zo het leven voor haar medegevangenen wat draaglijker te maken. Enkele van hen worden dankzij haar gered van de gaskamers.

Op 25 juni 1944 slaagt ze er zelfs in om uit het kamp te ontsnappen, maar ze wordt weer opgepakt. Mala en haar Poolse vriend Edek Galinski worden uiteindelijk voor de ogen van hun medegevangenen op 15 september 1944 geëxecuteerd.

“Mala la Belge” wordt een symbool voor verzet. Over haar dood bestaan meerdere versies: ze zou haar aders hebben opengesneden en/of een SS met een bebloede hand geslagen hebben; ze zou “leve Polen!” geroepen hebben.

De werkelijkheid is wellicht veel minder heroïsch: na alle ontbering en mishandeling was ze nog maar amper in staat om rechtop te staan en werd ze in een kruiwagen naar de galg gebracht en vermoord voor de ogen van andere gedetineerden.

Malka Zimetbaum is een van de 1022 gedeporteerden op Transport X die vermoord werd. Slechts 25 van deze groep overleefden de deportatie.

In november 2019 in het kader van hun streetart project ‘Walls of BoHo’ koos street artist Joachim Lambrechts, geïnspireerd door het verhaal van Mala, haar te vereeuwigen in zijn eigen figuratieve stijl.

Zijn werk is sindsdien permanent te bewonderen op de zijgevel van Dienstencentrum Den Bleek, in ‘haar’ Borgerhout. Mala Zimetbaum, een joodse die zelf opgroeide in de straten van Borgerhout en die een heldin werd in Auschwitz en bekend weerd als ‘Mala la Belge’.