Column van Brendan O’Neill in Knack 18 november 2015.
Brendan O’Neill is hoofdredacteur van de humanistische Britse website
Spiked Online en medewerker van de nieuwsbrief Tegengeluid.nl.

Na terreur vertellen commentatoren graag waarom het Westen dit over zichzelf afroept. Het is juist deze morele verwarring die terrorisme uitnodigt, schrijft Brendan O’Neill. De islamitische afkeer van het Westen sluit aan bij de diepe zelfhaat die we in de moderne samenlevingen aantreffen.

De lijken van meer dan 120 weekendvierders en kinderen in Parijs waren nog nauwelijks koud, of de excuustruusjes en -guusjes stonden alweer klaar. Bij iedere terreurdaad is hun reactie hetzelfde. Ze wijzen ons er fijntjes op wat wij in het Westen allemaal hebben gedaan om dit leed te verdienen. Ze leggen ook graag uit dat onze reactie de zaak alleen nog maar erger zal maken.
In hun argumentatie is het simpele feit van ons bestaan voldoende om ons rijp te maken voor moorddadige aanslagen. De dwaasheid om erop te reageren met extra politie-inzet binnen de landsgrenzen of voortzetting van militaire activiteiten ver weg zou volgens hen alleen maar een extra uitnodiging zijn voor nieuwe terreurdaden.

Het excuus voor de barbarij in Parijs – ‘natúúrlijk vallen ze ons aan’ – is nu nog redelijk dungezaaid. Maar The Guardian weet al dat deze aanslagen het product waren van ‘hoge werkloosheid onder jongeren’ en ‘racistische discriminatie tegen Arabieren en Afrikanen (in Frankrijk)’.
Ik vind dat een nogal racistisch commentaar. Kennelijk meent de auteur dat Arabieren en Afrikanen niet beschikken over de morele autonomie die wij, hoogopgeleide blanken, wél hebben, dat zij geen andere keuze hebben dan om hele rijen mensen dood te schieten als reactie op de moeilijkheden in hun eigen leven. Bovendien: het laat onbeantwoord waarom eerdere generaties van lager opgeleiden of raciaal gekwetste groepen niet hebben besloten om een willekeurig uitgaanspubliek overhoop te knallen.
Het zit ook in een stuk van een andere linkse commentator, dat bijna leest als een bloeddorstige viering van het feit dat ‘Westerlingen eindelijk een klein beetje meemaken van de constante angst waarmee mensen uit andere landen al generaties leven’ als gevolg van onze militaire interventies in het buitenland. Tja, wat hadden die vader en moeder dan verwacht toen ze met hun kinderen in het 11de Arrondissement een tafel in een restaurant hadden gereserveerd?

Bekijk ook eens met hoeveel gretigheid wordt vooruitgelopen op een islamofobische reactie. Zelfbenoemde experts menen dat ‘er een tegenreactie kan komen, die grotendeels wordt gevoed door verwarring en angst’. Dat is ook al zo’n vast onderdeel van de reactie op iedere terreurdaad. De bezorgdheid over de werkelijke slachtoffers is nog nauwelijks geuit, of er wordt al een hoop zorgen uitgesproken over de mogelijke slachtoffers van een mogelijke woedeuitbarsting van een debiele, schuimbekkende volksmenigte, die alleen maar in de verbeelding van de elite bestaat.
Dit is ook al symbolisch voor de diepe zelfhaat in het Westen: de angsten van de journalistieke en politieke elite betreft voornamelijk hun medeburgers, met wie ze ieder contact hebben verloren. Ze omschreven hen als ‘verward en bang’, omdat ze zelf geen enkel idee hebben. Ja, de elite veroordeelt het terrorisme, maar ze keurt niet in de laatste plaats de samenleving af waarin ze zelf leeft, inclusief de mensen onder wie zij zich begeeft.

Zo wordt er altijd gereageerd op terrorisme. Begin dit jaar nog de aanslag op Charlie Hebdo (tja, die waren ook écht beledigend, ze vroegen erom) tot aan 9/11 aan toe (omschreven in The Guardian als een natuurlijke reactie voor alles wat de Verenigde Staten heeft gedaan in grote delen van de wereld): het verhaal van de progressieve commentatoren en grote delen van de politieke klasse is dat het Westen deze aanslagen over zichzelf afroept.
Waarom? Omdat het Westen modern is, vrij, arrogant, racistisch. Omdat het Westen een bewogen geschiedenis heeft. Zo nodigen we terreur uit. En als reactie moeten we ons anders opstellen. We moeten verontschuldigingen aanbieden. We

Volgens mij is het juist déze reactie – een teken van morele verwarring in de moderne Westerse wereld – die functioneert als een groen licht voor terroristen. De wisselwerking tussen de zelfhaat in het Westen en het nihilisme van de islamisten is bizar. De gewelddadige uiting van de afkeer van de moderne wereld heeft evengoed haar basis in de universiteiten, politieke kringen en media-elite van het Westen zelf als in de onstabiele gebieden in de islamitische wereld.

Het is tekenend dat veel van de terroritische aanslagen in het Westen in de afgelopen vijftien jaar zijn gepleegd door mensen die hier, in het Westen, zijn geboren of er een opleiding hebben genoten. Ook wanneer hun paspoorten tonen dat ze buitenlanders zijn, is het nog goed te doorzien hoezeer de voor jongeren zo aantrekkelijke anti-moderne, anti-Westerse doodscultussen als IS aansluiten bij de anti-moderne, anti-Westerse doodswensen van het Westen zelf. Ze zijn angstaanjagend complementair.
Na een terreurdaad zegt het ene kamp dat we niet hard genoeg optreden tegen de buitenlanders die ons proberen om te leggen en dat ze daarom zullen doorgaan met moorden. Het andere kamp zegt dat we niet aardig en lief genoeg zijn voor minderheidsgroepen in onze samenleving en dat ze daarom zullen doorgaan met moorden.

Beide kampen missen de cruciale rol die de uitholling van Westerse waarden speelt. Er is geen vertrouwen meer in ons project om te moderniseren. We voelen ons vervreemd van de liberale, democratische basis van onze naties en van de universele waarden uit de Verlichting. Dat is gevaarlijk. Want hierdoor ontstaat een cultuur waarin we islamistische ideeën niet langer mogen bekritiseren uit angst om te worden gebrandmerkt als ‘islamofoob’. We worden ontmoedigd om teksten en ideeën uit de Verlichting te presenteren omdat ze een moreel oordeel in zich hebben, of anders wel getuigen van wit privilege. We klagen scholen aan wanneer ze vast willen blijven houden aan christelijke waarden en geen zin hebben om de feestdagen van ‘andere culturen’, vooral de islamitische, te vieren.

‘Waarom haten ze ons?’ werd een veelgestelde vraag na de aanslagen op 11 september 2001. Een betere vraag zou zijn: ‘Waarom haten we onszelf?’
Proberen om de doodscultussen in Syrië plat te bombarderen of om de islamitische gemeenschappen bij ons in de buurt nog verder te vertroetelen – de twee uiteenlopende reacties op terrorisme – helpen volgens mij geen zier om het morele vacuüm in het Westen te vullen. En het is precies dit vacuüm waarin de barbaarse bendes zich nestelen.

We moeten stoppen met dat cultuurrelativisme. Hier, in onze zogenaamd liberale, vrije naties moeten we het eindelijk eens gaan opnemen voor de waarden uit de Verlichting, fel en onbeschaamd. Laten we beginnen om na de aanslagen in Parijs niet al te aarzelend te zijn. Dit was een verachtelijke daad. Frans militarisme of ‘islamofobie’ komen niet in de buurt van een rechtvaardiging. Niets komt in de buurt.

We moeten nu opkomen voor de waarden van vrijheid en openheid – boos, als dat nodig is – en daarmee het vacuüm verkleinen waarin de nihilistische islamisten hun vlag hebben geplant.