Primo Levi (1919-1987) werd als jood naar Auschwitz gedeporteerd, vanwaar hij als een van de weinigen terugkeerde. Onmiddellijk na de bevrijding schreef hij, aanvankelijk uit een chaotische, blinde drang, “Is dit een mens”, dat wordt beschouwd als een van de indrukwekkendste getuigenissen over de jodenvervolging. Een citaat:

De mens is namelijk zo geschapen dat gelijktijdig geleden moeite en verdriet niet in hun volle omvang op hem drukken, maar zich achter elkaar verbergen, de minder erge achter de ergere, volgens een vaste optische wet. Dat is een uitkomst en maakt dat wij in het kamp kunnen leven. Het is ook een van de redenen waarom je in het vrije leven zo vaak hoort zeggen dat de mens nooit tevreden is: wat niet zozeer een kwestie is van een onvermogen om ooit echt voldaan te zijn, als wel van een altijd onvoldoende inzicht in de samengestelde aard van zijn ongenoegen, dat vele, opklimmend gerangschikte oorzaken heeft, maar uitsluitend naar de voornaamste wordt benoemd; tot die op gegeven ogenblik wegvalt en men  tot zijn schrik achter achter de eerste oorzaak een tweede ontdekt, en in werkelijkheid een hele reeks.