Als de geïnterneerden geconfronteerd zijn met de ontkenning van alle menselijkheid worden kleine dagelijkse feiten heel wat belangrijker, omdat zij essentieel worden voor hun identiteit: de hygiëne bewaren, zijn godsdienst beoefenen, zich door kunst kunnen uiten, zijn cultuur uitdragen…
Lachen is essentieel. Op een plaats waar mensen zich in een wanhopige situatie bevinden, kan de angst op afstand worden gehouden door elkaar moreel op te monteren. Tijdens zijn gevangenschap stelt Jos Hakker vast:

‘Algemeen bekend is het ook dat een grote solidariteit de Poolse en andere oostelijke Joden verenigt. Hierin waren zij bewonderenswaardig. Tussen hen was een groep artiesten die in de kamers kleine vertoningen gaf, zangnummers en komische nummers uitvoerde in het Jiddisch, een oostelijk dialect met Duitse kleur en Hebreeuwse uitdrukkingen. Mannen en vrouwen namen deel an deze voorstellingen, die hun gedurende enkele ogenblikken hun ellendig lot deden vergeten. Tijdens deze vertoningen zijn de kamers barstensvol’.

De waardigheid en menselijkheid behouden is een verdedigingsmechanisme. Zo kunnen ze het beeld tegenspreken waaraan de slachtoffers volgens de vervolgers moeten voldoen. Het is ook de manier om zich te onderscheiden binnen de eenvormige massa die de groep vormt. Men maakt zich los van het concept ‘Jood’ zoals de nazi’s dat ontwikkeld hebben om zijn eigen identiteit te laten gelden.

Een reactie achterlaten