Ongetwijfeld hebben bepaalde karaktertrekken in bepaalde culturen de neiging overheersend te worden. De meeste zijn op zichzelf goed noch slecht. Dezelfde romantiek van Hitler had ook Beethoven en Goethe mede gevormd, dezelfde eerbied voor doelmatigheid die het de nazi’s mogelijk maakte op zo’n enorme schaal te moorden, heeft vijf generaties autotechnische ingenieurs voortgebracht. Het is nauwelijks te betwijfelen dat het speciale soort wreedheid dat in het Derde Rijk een bloeiend leven leidde, en de ondubbelzinnige, onwrikbare trouw aan een bezetene die dat mogelijk maakte, op zijn minst evenzeer van de Duitse als van de menselijke natuur waren.