Uit Knack van 6 april 2016: President Barack Obama over Syrië, de IS en de geloofwaardigheid van de VS

De president: ‘Globaal gezien is de mensheid vandaag minder gewelddadig, beter gevoed en empathischer dan ooit tevoren. Maar de regionale verschillen zijn immens. De 20e en de 21e eeuw hebben ons bovendien geleerd dat de beschaving een laagje vernis is dat snel kan vervluchtigen. Zodra de sociale orde verdwijnt en mensen onder druk worden gezet, vluchten ze bijna instinctief in een wij-zijhouding. Dan grijpen ze terug op het stamverband en een vijandigheid tegenover alles wat vreemd en onbekend is.’

Obama weet uit eigen ervaring hoe destructief tribale instincten kunnen zijn. In zijn memoires Dromen van mijn vader beschrijft hij hoe zijn vaders leven geruïneerd werd omdat hij in Kenia tot de verkeerde stam behoorde. ‘Een achterdocht tegenover tribalisme zit in mijn DNA gegrift’, vertelde hij me. ‘Ik begrijp de tribale impulsen en hoe onverzettelijk die kunnen zijn. Ik worstel al heel mijn leven met wat zij teweeg kunnen brengen.’

‘Vandaag zien we in het Midden-Oosten een opflakkering van dat soort denken’, ging hij verder. ‘In die regio zijn heel wat spanningen door de globalisering, de aangroei van de bevolking en allerlei vormen van schaarste. Daarom klitten heel veel mensen in hun stam samen en gaan tekeer tegen iedereen die anders is. De IS is de vleesgeworden manifestatie van die mentaliteit. Het is een groep die zichzelf in de eerste plaats definieert door wie ze allemaal vermoorden. Dat toont hoe we zelfs in de 21e eeuw nog in barbarij kunnen vervallen en wat dat teweegbrengt.’