De filosoof Isaiah Berlin wees erop dat het ideaal van een volkomen rechtvaardige, gelijke, vrije, gezonde en harmonieuze samenleving, waar liberale democratieën nooit aan voldoen, een gevaarlijke fantasie is. Mensen zijn geen klonen, dus wat de één voldoening geeft zal een ander frustreren (…) Liberale democratieën kunnen vooruitgang boeken, maar alleen tegen een voortdurende achtergrond van onoverzichtelijke compromissen en voortdurende aanpassing:

De kinderen hebben gekregen waar hun ouders en grootouders naar verlangden: meer vrijheid, meer materiële rijkdom, een rechtvaardigere samenleving; maar de oude beproevingen zijn vergeten en de kinderen krijgen te maken met nieuwe problemen die de oplossing van de vorige met zich meebrengen, en zelfs als die op hun beurt kunnen worden opgelost, brengen ze nieuwe situaties voort, met daarbinnen nieuwe behoeften – voor altijd, en nooit voorspelbaar.

Zo werkt vooruitgang. Wat ons voortdrijft zijn vindingrijkheid, mededogen en welwillende instituties. Wat ons achteruit duwt zijn de meer donkere kanten van de menselijke natuur en de tweede wet van de thermodynamica. Kevin Kelly legt uit hoe de botsing tussen twee conflicterende ontwikkelingen toch kan resulteren in een voorwaartse beweging:

Vanaf de Verlichting en de uitvinding van de wetenschap is het ons elk jaar gelukt ietsje meer te scheppen dan we hebben verwoest. Maar die paar procent positief verschil is door de decennia heen uitgegroeid tot wat we beschaving zouden kunnen noemen. (…) Vooruitgang houdt zichzelf verborgen en is alleen achteraf zichtbaar. En daarom zeg ik tegen mensen dat mijn grote optimisme over de toekomst gebaseerd is op de geschiedenis.