Uit Knack digitaal – 16/02/2016
De kans is groot dat u vannacht heerlijk geslapen heeft en zich er niets meer van herinnert. Maar er gebeuren vreemde dingen terwijl we slapen.
Het Nederlandse Quest legt haarfijn uit wat we beleven wanneer we in een heerlijke slaap vallen. Al dan niet letterlijk.
Slaapstuip
Je kruipt je bed in en dommelt net lekker in, maar plots krijg je het gevoel dat je valt en schieten je benen in een spastische beweging: je had een slaapstuip, een hypagoge schok. Wat dit precies is, is niet geweten. Maar het hoort in ieder geval bij de beginfase van de slaap.
’s Nachts wisselen periode van lichte slaap, diepe slaap en REM-slaap elkaar af. Tijdens die laatste periode, beland je in de interessantste fase van de slaap.
Verlamd, maar in dromenland
Nadat je een uur vredig ligt te slapen, glijd je in de REM-slaap. Je hart gaat sneller kloppen, de ademhaling wordt minder diep en de hersenen worden warmer. Je hersenen, die nu bijna net zo actief zijn als overdag, gebruiken deze periode om nieuwe informatie te verwerken. Je begint te dromen en – sterker nog – je bent verlamd.
Dromen zijn wellicht een bijwerking van het verwerken en archiveren waarmee je brein zo druk in de weer is. Soms zijn dromen bizar omdat je hersenen even anders werken: logisch nadenken, zoals overdag, gaat niet meer. Hierdoor beland je van de ene vreemde situatie in de andere.
In totaal droom je anderhalf tot twee uur per nacht. Je hersenen draaien overuren en het is een drukte van jewelste in je hoofd. Langs buiten is daar echter niets van te merken: je bent in feite verlamd. Je hersenen zorgen er namelijk voor dat je motorische zenuwen blokkeren – niet geheel zonder doel. Stel je voor dat je de dingen zou uitvoeren waar je tijdens je slaap van droomt.
Fitte geslachtsdelen
Een kanttekening bij voorgaande alinea: niet àlles is verlamd. Je oogballen schieten heen en weer en ook de geslachtsdelen worden fit gehouden. Mannen krijgen tijdens deze periode in de slaap vaak een erectie, dat gebeurt zo’n drie tot vier keer per nacht. Het overkomt zelfs mannen die na een zwaar hersenletsel in een vegetatieve toestand verkeren. Bij vrouwen zwellen de clitoris en de tepels op, ook als je geen erotische droom hebt. Met seks heeft het dus niets te maken.
Wanneer de REM-periode voorbij is, kun je je weer bewegen. Dit is de periode van onrustig woelen of slaapwandelen. Of praten in je slaap. Brabbelen doe je meestal tijdens het dromen, wanneer je even niet verlamd bent door een foutje in de hersenstam. Ben je echter iemand die ’s nachts soms roepend wakker schiet en wild om je heen slaat, dan heb je een nachtelijke angstaanval.