Plaatje hierboven: De Gladiator Spartacus, aka Kirk Douglas, met zijn Duits-Belgische vrouw Anne Buydens en hun pasgeboren zoon Peter Douglas in november 1955 [beeldbron: Inquisitr]
Kirk Douglas, de legendarische acteur die legioenen van stoere jongens portretteerde en zijn joodse erfgoed later in het leven omhelsde, stierf in zijn huis in Beverly Hills op woensdag 5 februari 2020. Hij is 103 jaar oud geworden.
Tijdens een carrière die 87 films overspande – inclusief 73 films op grootscherm en 14 op televisie – werd de blonde, blauwogige Douglas, kuiltje naar voren gestoken, vaak voorgesteld als de moeilijkste man die er was. In de films overwon hij horden Romeinen, Vikingen en diverse slechteriken.
Drie keer genomineerd voor een Academy Award en een ontvanger van een Oscar voor levenslange prestaties en een Presidential Medal of Freedom, evolueerde Douglas van een egocentrische en promiscue jonge man naar een multi-getalenteerde acteur, regisseur, auteur, filantroop en student van Torah die een diepe indruk naliet op zowel Hollywood als het Joodse volk.
Douglas was ook de auteur van 11 boeken, variërend van persoonlijke memoires en een roman met een holocaustthema voor jonge lezers tot een verzameling poëzie gewijd aan zijn vrouw.
Douglas werd in 1916 geboren als de Joodse Issur Danielovitch in de staat Amsterdam in de staat New York, de zoon van een ongeletterde Russisch-Joodse immigrant die zijn zes dochters en één zoon steunde als voddenplukker en junkman.
Zijn ouders, Bryna ‘Bertha’ Sanglel en Herschel ‘Harry’ Danielovitch, waren Joodse immigranten afkomstig uit Chavusy, Wit-Rusland die omstreeks de eeuwwisseling van 1900 naar de VS immigreerden op de vlucht voor de Russische pogroms tijdens de Tsarentijd.
Een kans om te ontsnappen kwam kort na zijn bar mitswa, toen de Zonen van Israël-synagoge aanbood zich in te schrijven voor rabbijnse studies. Douglas weigerde resoluut en verklaarde dat hij acteur zou worden. Hij hield die ambitie vast tijdens een bezoek aan de Saint Lawrence University voor een worstelbeurs en tijdens de Tweede Wereldoorlog in de Amerikaanse marine.
Met toenemende roem en fortuin toonde Douglas weinig interesse in de joodse praktijk, hoewel er uitzonderingen waren. “Ik heb altijd gevast op Jom Kipoer,” vertelde hij een verslaggever. “Ik werkte nog steeds aan de filmset, maar ik vastte. En laat me je vertellen, het is niet gemakkelijk om met Lana Turner op een lege maag te vrijen.“
In zijn latere jaren zou Douglas zijn joodsheid omarmen, een verschuiving die hij dateert uit een bijna fatale botsing in 1991 tussen zijn helikopter en een Stuntvliegtuig waarin twee jongere mannen stierven. De crash drukte zijn ruggengraat drie centimeter samen. Terwijl hij in een ziekenhuisbed lag met ondraaglijke rugpijn, begon hij na te denken over de zin van zijn leven.
“Ik begon te geloven dat ik gespaard was gebleven omdat ik nooit grip had gekregen op wat het betekent om joods te zijn,” zei hij. Douglas begon aan een intensief regime van Torah-studie met een aantal jonge rabbijnen en vierde een tweede bar mitswa op 83-jarige leeftijd, en vertelde de Hollywood-genodigden die voor de gelegenheid in de 200-stoelen van de Sinaï Tempel waren gepropt: “Vandaag ben ik een man.“
Geen van zijn twee vrouwen – wijlen actrice Diana Dill en Anne Buydens, met wie hij in 1954 trouwde – waren joods en geen van zijn kinderen was in het geloof grootgebracht. Anne Buydens werd geboren als Hannelore Marx op 23 april 1919 in de Duitse stad Hannover. Ze was in haar puberteit toen haar familie vluchtte voor het opkomend nazisme en emigreerde naar België, waar ze Belgisch staatsburger werd. Buydens vervolgde haar opleiding in België en in Zwitserland voordat ze naar Parijs verhuisde. Buydens trouwde op 29 mei 1954 met de acteur Kirk Douglas.
In 2014, op Douglas’s 60ste huwelijksverjaardag, schrok Buydens de gasten op door aan te kondigen dat ze zich had bekeerd tot het jodendom. “Kirk is getrouwd geweest met twee shiksa’s en het wordt tijd dat hij met een leuk joods meisje trouwt,” verklaarde ze.
Samen met zijn vrouw heeft Douglas meer dan $ 100 miljoen gegeven aan goede doelen in de Verenigde Staten en Israël. Het echtpaar heeft bijna 400 speeltuinen opgezet in armere delen van Los Angeles en Jeruzalem, een ziekenhuis van Alzheimer en een theater tegenover de Westmuur met films over de geschiedenis van het jodendom en Jeruzalem.
Zijn oudste zoon, de acteur-regisseur Michael Douglas, heeft opnieuw contact gemaakt met het jodendom en won de Genesisprijs 2015, een prijs van $ 1 miljoen die grote joden erkent die Joodse waarden vertonen.
“Sjaloom uit Jeruzalem!” 22 juni 2014. Acteur Michael Douglas en zijn zoon Dylan bezoeken de Stad van David in de Oude Stad naar aanleiding van de Bar Mitzwah van zijn zoon.
Dylan, thans 14 jaar oud, is de zoon van Michael Douglas en Hollywoodactrice Catherina Zeta-Jones met wie hij ook nog een dochter kreeg, Carys Zeta Douglas. Michael Douglas kreeg geen religieuze opvoeding van zijn ouders maar hij bekende in januari 2015 dat hij zich tegenwoordig identificeert als een Gereformeerde Jood, ook wel liberale Joden genoemd.
Zijn zoon Dylan had eerder in juni 2014 een Joodse Bar Mitzvah ceremonie en de familie Douglas reisde naar Jeruzalem, Israël, om deze bijzondere gelegenheid te vieren. In The Los Angeles Times (LA Times) van 14 maart 2015 reageerde Michael Douglas als volgt op de eerste antisemitische aanval waarmee zijn zoon Dylan onvrijwillig te maken kreeg.
Hieronder een fragment uit zijn open brief in de LA Times:
Antisemitisme, heb ik gezien, is als een slapende ziekte die opflakkert met de volgende politieke trigger. Naar mijn mening zijn er drie redenen waarom antisemitisme thans opnieuw in alle hevigheid opduikt.
De eerste is dat historisch het meer virulent toeneemt wanneer en waar dan ook het slecht gaat met de economie. In een tijd wanneer de inkomensongelijkheid toeneemt, wanneer honderden miljoenen mensen leven in extreme armoede, beschouwen sommigen de Joden als een handige zondebok in plaats van kijken naar de echte bron van hun problemen.
Een tweede oorzaak die aan de basis ligt van het antisemitisme is afgeleid van een irrationele en misplaatste haat jegens Israël. Veel te veel mensen zien Israël als een apartheid staat en geeft het volk van een hele religie de schuld voor wat in werkelijkheid interne nationale-beleidsbeslissingen zijn. Is er iemand die echt gelooft dat de onschuldige slachtoffers in die koosjere winkel in Parijs en deze tijdens de bar mitzvah in Denemarken ook maar iets te maken hadden met het Israëlisch-Palestijnse beleid of de bouw van nederzettingen 2000 mijlen verder?
De derde reden is louter demografisch. Europe is tegenwoordig de thuis van 25 miljoen tot 30 miljoen moslims, twee maal zoveel als ’s werelds volledige Joodse bevolking. In om het even welke gemeenschap van die omvang, zal er altijd een extremistisch randverschijnsel zijn, mensen die geradicaliseerd zijn en gedreven door haat, terwijl zij alles verwerpen wat religie zou moeten leren: respect, tolerantie en liefde. Wij zien thans de versterkte effecten van dat kleine, geradicaliseerde element. Met het Internet, kan dit virus van de haat met grote snelheid van natie tot natie trekken en Europa’s nieuwe epidemie van antisemitisme van brandstof voorzien. Het is hoog tijd voor ieder van ons om zich uit te spreken tegen deze haat.
Opkomen [tegen het antisemitisme] is de verantwoordelijkheid van onze politieke leiders. De Franse Minister-president Manuel Valls heeft duidelijk gemaakt dat antisemitisme in strijd is met de moraal en de geest van Frankrijk en dat antisemitisch geweld een misdrijf tegen alle Fransen is dat geconfronteerd moet worden, bestreden en gestopt. Hij daagde zijn natie uit om aan de wereld te vertellen: Zonder zijn Joden, zal Frankrijk niet langer Frankrijk zijn.
[..]
Dus is dat onze uitdaging in 2015 en ieder van ons moet die uitdaging aannemen. Want enkel als wij het antisemitisme confronteren telkens wanneer we het zien, als wij het individueel en als samenleving bestrijden, en om het even welk platform gebruiken om het aan de kaak te stellen, dan kunnen wij de verspreiding van deze waanzin stoppen.