Is er atheïsme mogelijk in het Jodendom? Ik durf te stellen dat er meer Joodse atheïsten zijn dan Joodse gelovigen-in-engere-zin. Hun identiteit wordt gevoed door de Joodse cultuur, de Joodse geschiedenis, de ervaringen in de Sjoa, de verbondenheid met Israël …

Ook na de dood spreekt de Eeuwige recht. De idee is dat een mens, na zijn sterven, ter verantwoording wordt geroepen voor alles wat hij op aarde heeft gedaan of had moeten doen, maar heeft nagelaten. Een schitterende chassidisch verhaal …

In de wereldwijde discussie over de vraag of er grenzen moeten worden gesteld aan de bespotting van Allah, Mohammed of andere religieuze figuren en symbolen, is het nuttig te beseffen dat er in ieder geval één religieuze cultuur is – …

Humor. Ook zonder humor geen Joodse beschaving. In  de film History of the World part I wordt de rol van Mosjé gespeeld door Mel Brooks. De oude man wordt geroepen door een bulderende God. ‘Heb je me gehoord?’ ‘Ja, ik …

Hoe het zij, de analyticus Carl Jung heeft opgemerkt – ik parafraseer: Iemand anders vergeven is één ding, vergeven moeten worden is veel moeilijker. Wat ervoor nodig is, is dat je vergiffenis vraagt. En dat is niet gemakkelijk. Wat ik …

Voor het herstel op grotere schaal – van de ecologische verwoestingen, van de relaties tussen volkeren, van bittere armoede, van ongerechtigheid – wordt meestal de term tikkoen olam gebruikt. Het Jodendom ziet de wereld als gebroken, en de mens als …

In de Joodse traditie is er een woord voor de-schepping-die-goed-is-zoals-ze-is: Gan Eden, de Tuin van Eden, het paradijs. In het paradijs hoef je niet te werken, in het paradijs is-wat-is. De Sjabbat is een afspiegeling van het paradijs, het …

Twee vertegenwoordigers van een seculier humanisme die de macht van taal inzetten ter verbetering van de wereld wil ik naar voren halen. De eerste is Leyzer Levi Zamenhof. Hij werd geboren in 1859 in Bialystok, dat toen in Rusland lag. …

Maar de armen ontdekten dat zij samen de macht van hun rijke onderdrukkers konden breken. Joden sloten zich massaal aan bij het socialisme, anarchisme en communisme. Joden in Litouwen, Polen en Rusland hadden hun eigen politieke organisaties en stroomden met …

Toch komt aan het eind van de negentiende eeuw dit ideaal van de zachtmoedige man onder druk te staan. Daniel Boyarin beschrijft in Unheroic Conduct, The Rise of Heterosexuality and the Invention of the Jewish Man hoe het ideaal van …